این حرفه در شهرستان طرقبه شاندیز ریشه در اعماق زمان دارد. نگاهی به معدن متروکه و بسیار قدیمی روستاهای ویرانی، گلستان و حوالی تخته مایان بیانگر تاریخ شهرستان طرقبه شاندیز در هنر سنگ تراشی می باشد که با توجه به آثار سنگی به دست آمده از قبیل ظروف مختلف که جملگی نشانگر ذوق و سبیقه سنگ تراشان آن دوره محسوب می شدند که به تدریج این هنر از رونق افتاد و اگر در سال های اخیر به آن توجه نمی شد این فن ظریف از بین می رفت.
سنگ کلریت(هر کاره) در ایران منحصر به فرد است و از تراش آن مصنوعات سنگی و غیره شکل می گیرد. آثار سنگی قدیمی از جمله سنگ قبرهایی از نوع محرابی، لوحی و صندوقی انواع دیگ و هاون در روستای ویرانی که اغلب دارای ارزش های هنری تاریخی هستند و هریک به منزله ورقی از تاریخ اجتماعی این روستا و شهرستان می باشند که در زیبایی و مرغوبی کم نظیراند.
در حال حاضر در روستای چشمه پونه و زکریا به طور سنتی این سنگ استخراج می شود و توسط تنی چند از استادان در همان محل در قالب ظروف غذا، قندان، شمعدان، مجسمه های مختلف حیوانات و ... تراش داده می شود. در صورت اهمیت دادن به آن و حمایت از شاغلین در این بخش می تواند تحولی در سطح منطقه به وجود آید و بازار بسیار مهمی برای مسافران باشد.
منبع: کتاب جغرافیای تاریخی شهرستان طرقبه شاندیز / نویسنده: حسین بازوبندی، ستاره بازوبندی، فاطمه بازوبندی، طلعت ارفعی، جواد ارفعی / ناشر: پارند
